Aansprakelijkheid van de veroorzaker
Wanneer het vuurwerkslachtoffer een omstander is geweest, kan het slachtoffer de schade onder omstandigheden verhalen op de veroorzaker. Hiervoor is vereist dat de gedragingen van de veroorzaker onrechtmatig zijn geweest in de zin van art. 6:162 BW.
Daarvan is bijvoorbeeld sprake als de veroorzaker het vuurwerk naar het slachtoffer heeft gegooid. Ook kan sprake zijn van een onrechtmatige gedraging als het vuurwerk onverwachts en dichtbij het slachtoffer wordt afgestoken, terwijl de veroorzaker wist dat het slachtoffer heel dichtbij stond en voorzienbaar was dat het afsteken van vuurwerk op deze afstand gevaarlijk kon zijn. Tenslotte kan worden gedacht aan een situatie waarin de toepasselijke veiligheidsvoorschriften niet in acht worden genomen.
De feitelijke omstandigheden zijn dus doorslaggevend. Het enkele feit dat aan het gebruik van vuurwerk bepaalde risico’s zijn verbonden, betekent dus niet dat er sprake is van een onrechtmatige gedraging op het moment dat dit risico zich voordoet. Van betrokkenen en omstanders wordt namelijk ook verwacht dat zij bekend zijn met de risico’s van vuurwerk en dat zij op een veilige afstand toekijken.
Aansprakelijkheid van de producent
Onder omstandigheden kan, ook indien het slachtoffer geen omstander is, de producent aansprakelijk worden gehouden voor het opgelopen letsel. De producent is aansprakelijk als de schade is veroorzaakt door een gebrek in het vuurwerk. Het vuurwerk heeft een gebrek als het niet de veiligheid biedt die men mag verwachten. Dit staat in artikel 6:185 en 6:186 BW. Onder het begrip ‘producent’, vallen de producent, de fabrikant van het eindproduct, de producent van een grondstof of de fabrikant van een onderdeel, en eenieder die zich als producent presenteert door zijn merknaam of ander teken op het product te zetten.
De rechtbank en het Hof Leeuwarden hebben in een zaak geoordeeld dat de importeur van een vuurwerkpakket aansprakelijk was voor de door het slachtoffer geleden vuurwerkletsel.[1] In het vuurwerkpakket zat een vuurwerkpot, die opeenvolgend ‘shots’ de lucht in schoot, die op 10 tot 15 meter hoogte ontploften. In deze zaak ontplofte één van deze shots al op 2 tot 3 meter hoogte. Het leidde tot ernstig en blijvend oogletsel bij het slachtoffer. De rechters oordeelden dat hier sprake was van een gebrekkig product, omdat in de gebruiksaanwijzing stond dat het effect van het vuurwerk ‘hoger was dan vijf meter’. Daarnaast was aangetoond dat het slachtoffer was geraakt door dit vuurwerk en dat zij hierdoor schade had opgelopen.
In een andere rechtszaak werd het slachtoffer in het oog geraakt door een vuurpijl die door een ander was afgestoken.[2] De afsteker had de vuurpijl op gebruikelijke wijze afgestoken. De vuurpijl, die was bestemd om op een hoogte van circa 25 meter te ontploffen, was afgeweken en horizontaal tegen het slachtoffer aangekomen. De rechter oordeelde dat ook deze vuurpijl gebrekkig was.
Aansprakelijkheid van de verstrekker
Degene die het vuurwerk heeft verstrekt aan het slachtoffer kan onder omstandigheden eveneens aansprakelijk zijn. Zo werd een man die illegaal vuurwerk had meegenomen naar een bedrijfsfeest van vrienden voor een deel van de schade (10%) aansprakelijk gehouden.[3] Het vuurwerk werd door een derde afgestoken, maar ontplofte in de hand met ernstig letsel tot gevolg. Het hof oordeelde dat de man een verwijtbaar aandeel had in het ontstaan van het vuurwerkletsel, omdat hij de controle over het vuurwerk verloor, terwijl hij wist dat het illegaal vuurwerk betrof en de aanwezigen veel alcohol hadden genuttigd. Zijn aandeel in de schade werd vastgesteld op 10%. Niettemin bleef het grootste gedeelte van de schade vanwege eigen schuld voor rekening van het slachtoffer.
Eigen schuld
Van ‘eigen schuld’ is sprake als het slachtoffer zelf heeft bijgedragen aan het ontstaan van het letsel. Een percentage van de schade blijft dan voor rekening van het slachtoffer (artikel 6:106 BW). In de bovengenoemde zaak over de Cobra 6 oordeelde het hof dat het slachtoffer 90% van de schade zelf moest dragen. Het slachtoffer werd verweten dat hij zoveel alcohol had gedronken dat hij zijn impulsen niet kon onderdrukken, terwijl het algemeen bekend is dat het gevaarlijk is om vuurwerk binnen af te steken.
Toepasselijke verzekeringen
Als je zelf aansprakelijk wordt gehouden voor het veroorzaken van vuurwerkletsel, dan is het belangrijk om de claim direct te melden bij de aansprakelijkheidsverzekering. In de polisvoorwaarden is omschreven in welke omstandigheden de verzekeraar deze schade zal vergoeden.
Wanneer een derde niet aansprakelijk kan worden gehouden, dan dient het slachtoffer de schade in beginsel volledig zelf te dragen. Een slachtoffer kan dan alleen terugvallen op een (eigen afgesloten) ongevallenverzekering. Deze verzekering keert een gestandaardiseerde vergoeding uit wanneer het ongeval blijvend letsel heeft veroorzaakt. Het is belangrijk om na vuurwerkletsel te controleren of deze verzekering is afgesloten en zo ja, het letsel vroegtijdig te melden.
Tot slot
In juridisch opzicht zijn er bij vuurwerkletsel diverse mogelijke aansprakelijke partijen. Eenvoudig is de bewijspositie van het vuurwerkslachtoffer niet. Het komt aan op de feitelijke omstandigheden. Het slachtoffer draagt als eisende partij het bewijsrisico. Dit betekent dat het belangrijk is om het beschikbare bewijsmateriaal vroegtijdig te verzamelen en veilig te stellen. Denk bijvoorbeeld aan getuigenverklaringen van omstanders, foto’s van het betrokken (gebrekkige) vuurwerk en een verklaring van een (huis)arts. Ook is het belangrijk om ter plaatse foto’s te maken en de politie in te schakelen.
[1] VeiligheidNL kenniscentrum letselpreventie ‘Ongevallen met vuurwerk jaarwisseling 2023-2024’.
[2] Rechtbank Leeuwarden 24 januari 2007, ECLI:NL:RBLEE:2007:AZ7289 en Hof Leeuwarden 8 februari 2011, ECLI:NL:GHLEE:2011:BQ0194.
[3] Rechtbank Oost-Brabant 15 januari 2020, ECLI:NL:RBOBR:2020:345.
[4] Hof Amsterdam 7 januari 2020, ECLI:NL:GHAMS:2020:16.
