Catia Luis Fula
Een breuk tussen ouders, hoort geen breuk te zijn tussen een ouder en zijn kind. Ouderschap blijft, ook na scheiding. Helaas weten we dat in veel gevallen na een scheiding het contact tussen kind en één van de ouders verbroken wordt.
Een breuk tussen ouders, hoort geen breuk te zijn tussen een ouder en zijn kind. Ouderschap blijft, ook na scheiding. Helaas weten we dat in veel gevallen na een scheiding het contact tussen kind en één van de ouders verbroken wordt: maar liefst 20% van de kinderen van gescheiden ouders heeft na zijn of haar 18e geen contact meer met hun vader en 5% niet meer met hun moeder. Een groot probleem waar ook volgens de politiek snel iets aan gedaan moet worden. Naar aanleiding hiervan heeft het Expertteam Ouderverstoting afgelopen maand een uitgebreid adviesrapport opgeleverd, met talrijke aanbevelingen om dit op te lossen. Een pasklare oplossing voor deze complexe problematiek blijkt nog niet gemakkelijk.
In theorie zouden de ingrediënten om dit probleem op te kunnen lossen ook nu al aanwezig moeten zijn. Gemeentes hebben een steeds uitgebreider hulpaanbod om ouders te kunnen ondersteunen bij scheidingsproblematiek. Wanneer de ene ouder te midden van alle scheidingsproblematiek de omgang frustreert, kan de andere ouder terecht bij een advocaat die met juridische middelen probeert het contact alsnog te herstellen. Toch blijkt in de praktijk dat dit in te weinig gevallen leidt tot oplossing van het probleem. Het Expertteam probeert in het adviesrapport de vinger op de zere plek te leggen: er bestaat tussen betrokken professionals teveel verdeeldheid over de oplossing, er is te weinig kennis over de specifieke problematiek en er is nauwelijks samenwerking tussen de betrokken hulpverleners en juristen.
Maar hoe moet de aanpak van de veel voorkomende omgangsproblematiek er dan uitzien? De minister voor Rechtsbescherming - Sander Dekker - pleit in zijn reactie op het advies van het Expertteam voor een ‘specialist contactverlies’. Wanneer er binnen een gezin contactverlies dreigt of speelt, kunnen ouders bij deze specialist aankloppen voor hulp. De specialist moet snel in actie komen om contactherstel te bewerkstelligen, zonder dat dit noemenswaardige kosten oplevert voor ouders.
Het liefst gebeurt dit zonder het inzetten van dwangmiddelen. Hiervoor is het nodig dat de specialist contactverlies er op tijd bij is. De gedachte is dat de meest effectieve hulp kan worden geboden op het moment dat de eerste signalen zichtbaar zijn dat contactverlies op de loer ligt, zonder dat hier daadwerkelijk sprake van is. Iedereen die direct of indirect betrokken is bij een scheiding moet bewust worden gemaakt van deze signalen bij ouders , zodat het gezin op tijd de juiste hulp ontvangt.
Op het moment dat de omgang toch wordt belemmert door één van de ouders en een oplossing niet meer voorhanden lijkt te zijn, moet de specialist contactverlies deze ouder wijzen op de juridische consequenties. Als contact niet binnen een redelijke wordt hersteld, moet er met behulp van de specialist en eventueel een advocaat een juridische procedure worden gestart om omgang af te dwingen. De specialist vervult op deze manier een brug tussen ’zorg en recht’.
Het inzetten van een specialist klinkt veelbelovend, maar hier is aan de voorkant nog veel op aan te merken.
Voor de functie van specialist contactverlies, lijkt het expertteam op zoek te zijn naar een schaap met vijf poten: het moet iemand zijn die psychologische expertise heeft, maar ook kennis heeft van civielrechtelijke middelen, die kunnen worden ingezet om naleving van de omgangsregeling bij de rechter af te dwingen. Er zijn niet veel mensen die hiervoor geschikt zijn. Tegelijkertijd zal dit waarschijnlijk gaan om een dure specialist. Wie gaat opdraaien voor die kosten?
Hulp die door de specialist wordt aangeboden is bovendien afhankelijk van vrijwillige medewerking van de ouders. De specialist kan in eerste instantie de juridische procedure als pressiemiddel gebruiken om ouders de aangeboden hulp te laten accepteren. In dit kader geeft minister Dekker aan het juridisch arsenaal waar nodig uit te willen breiden om naleving van de omgangsregeling af te dwingen. Toch blijft de juridische procedure straks – net als nu – echter het laatste dwangmiddel. Wat gebeurt er als de problematiek daarna nog steeds niet is opgelost en er geen geschikt middel meer is om ouders hiertoe aan te zetten?
De komende maanden zal minister Dekker in twee regio’s experimenteren met de specialist contactverlies. De verwachting is dat er in de komende tijd verder handen en voeten kan worden gegeven aan de aanbevelingen van het Expertteam en de aanpak kan worden verbeterd. Wat moeten ouders die het contact met hun kinderen zijn verloren tot die tijd? In het rapport is verschillende malen gehamerd op het belang van goede samenwerking tussen hulpverleners en juristen. Hierin ligt een opdracht voor zowel hulpverleners als juristen om elkaar vroegtijdig te betrekken en te consulteren. Mijn ervaring is dat we elkaar scherpen, helpen en ook onze cliënten op deze wijze aanmoedigen op een breed terrein hulp te accepteren of te zoeken.
