Help, er blijft niets van de erfenis van mijn vader over!

Als de wettelijke verdeling van toepassing is op een erfenis gaat de erfenis naar de langstlevende echtgenoot. Dat betekent niet dat de kinderen met lege handen achterblijven, maar dat zij een geldvordering krijgen op de langstlevende echtgenoot ter grootte van hun erfdeel. Het erfdeel van de kinderen wordt vaak pas aan hen uitgekeerd als de langstlevende overlijdt.

De bedoeling van dit alles is dat de langstlevende echtgenoot na het overlijden van zijn of haar partner ongestoord voort kan leven zoals voorheen. In principe hoeft de echtgenoot daar geen verantwoording over af te leggen aan de andere erfgenamen. Dit betekent echter ook dat de geldvorderingen van de kinderen soms uiteindelijk niet of nog maar deels te innen zijn.

Paulianeus handelen

Is die vrijheid van de langstlevende echtgenoot echt helemaal onbegrensd? Dat niet. De kinderen kunnen de langstlevende een halt toeroepen als de langstlevende wist dat hij of zij door een bepaalde actie de kinderen zou benadelen. Denk aan de situatie dat de langstlevende goederen voor een veel te lage prijs verkoopt, waardoor de geldvorderingen van de kinderen in de toekomst niet meer uitbetaald kunnen worden. We noemen dit ‘paulianeus handelen’.

Als een beroep van de kinderen op paulianeus handelen door de langstlevende slaagt, kunnen de kinderen de actie van de langstlevende ongeldig maken. Denk in de situatie van verkoop dan aan het vernietigen van de verkoop van de verkochte goederen. Dat heeft tot gevolg dat de kinderen alsnog aanspraak op deze goederen kunnen maken.

Uitzonderlijke gevallen

Een beroep op de pauliana slaagt echter alleen in uitzonderlijke gevallen. Voorwaarde voor een geslaagd beroep is namelijk ten eerste dat de langstlevende wist of hoorde te weten dat hij de erfgenaam zou benadelen. Daarnaast moet de erfgenaam aannemelijk maken dat er daadwerkelijk een concrete kans is dat hij of zij benadeeld wordt door de actie van de langstlevende.

Kortom: de positie van de langstlevende in het erfrecht is sterk. Wel is het goed om te weten dat de wetgever erfgenamen bij bepaalde rechtshandelingen van de langstlevende echtgenoot een handje heeft willen helpen bij een beroep op de pauliana. Het gaat dan bijvoorbeeld om een rechtshandeling als het verkopen van een goed voor een veel te lage prijs. Als de erfgenaam binnen een jaar na deze verkoop een beroep doet op pauliana, geldt dat (in plaats van de erfgenaam) de langstlevende moet bewijzen dat hij of zij niet wist dat de erfgenaam door de verkoop benadeeld zou worden. Laat u dus tijdig door een erfrechtspecialist informeren over uw rechten wanneer u het idee heeft dat de langstlevende echtgenoot acties onderneemt die nadelig voor u zijn!