De non-fungible token (NFT) door een juridische bril
De markt voor non-fungible tokens (NFT’s) begint inmiddels serieuze vormen aan te nemen. In 2021 omvatte de handel in NFT’s ongeveer 35 miljard euro.
De markt voor non-fungible tokens (NFT’s) begint inmiddels serieuze vormen aan te nemen. In 2021 omvatte de handel in NFT’s ongeveer 35 miljard euro. Veelal gaat het dan om de aan- en verkoop van digitale objecten (zoals plaatjes of video’s) waarvoor met cryptovaluta wordt betaald. Dit terwijl de ontwikkeling van de NFT nog in de kinderschoenen staat. Zo is nog onbekend welke verdere toepassingsmogelijkheden de NFT heeft. Duidelijk is wel dat het een geheel nieuwe markt creëert die nu nog nauwelijks is gereguleerd. Dat maakt de juridische status van NFT’s onzeker.
Wat is een non-fungible token?
Wat is dan precies een NFT? Een NFT is een token (sleutel) die wordt gecreëerd door de implementatie van een smart contract op een blockchainplatform. Deze token is uniek. Uniek wil zoveel zeggen als niet-uitwisselbaar met andere soortgelijke tokens. Aan deze token kan een digitaal object worden gekoppeld, zoals een afbeelding of een video. Via de blockchain kan deze NFT tussen deelnemers worden overgedragen. Na deze transactie kan de koper beschikken over de NFT en het object dat daaraan is gekoppeld. In de praktijk lijkt een NFT daarmee op een soort eigendomsbewijs.
De vraag is of de NFT juridisch ook de status van eigendomsbewijs heeft. Het unieke niet-uitwisselbare karakter van een NFT geeft daar in de praktijk wel goede aanleiding voor. Immers, uit de blockchain kan altijd precies worden opgemaakt aan wie de NFT toebehoort.
Een andere vraag is of de koper met de aankoop van de NFT ook eigenaar is geworden van het digitale object. Dat lijkt het geval. Enkel de koper krijgt met de NFT toegang tot het digitale object. Het probleem is echter dat digitale objecten zoals foto’s of plaatjes gemakkelijk gekopieerd kunnen worden. Inmiddels worden er op blockchain-platforms ook al op grote schaal namaakafbeeldingen verkocht. Een goed voorbeeld daarvan zijn virtuele sneakers van Nike die door een andere partij dan Nike worden aangeboden.
Auteursrecht of merkrecht van NFT's
Het namaken van afbeeldingen of objecten zoals de sneakers leveren een schending van het auteursrecht of merkrecht op. Nike heeft al aangekondigd dat zij het blockchainplatform waarop de neppe sneakers worden verkocht zal gaan dagvaarden. De verwachting is dat zich in de toekomst meer van dit soort zaken zullen gaan voordoen.
Het voorgaande houdt ook in dat het bezit van een NFT – met daaraan gekoppeld een digitaal object – geen garantie is dat het digitale object zelf uniek is. Dat maakt de waarde van het digitale object ongewis. Bij video’s zal dit overigens minder snel een probleem zijn. Het exact namaken van een video is lastig. Plaatjes kunnen echter eenvoudig worden gekopieerd en als er meerdere identieke plaatjes in omloop zijn zal dit naar verwachting tot waardevermindering leiden.
Ter voorkoming daarvan hebben bedrijven zoals Nike er belang bij om hun merk- en auteursrechten te handhaven. De vraag is alleen hoe. Nike vindt dat het platform waarop de neppe digitale sneakers worden aangeboden een belangrijke rol heeft bij deze handhaving. Het is immers ondoenlijk om alle houders van namaakafbeeldingen individueel aan te spreken voor de schendingen. Vooral ook omdat de blockchain de identiteit van de houder niet prijsgeeft.
Juridische haken en ogen
Zodoende zitten er dus nogal wat juridische haken en ogen aan blockchain en NFT’s. Dat betekent overigens niet dat de techniek van blockchain en NFT’s geen perspectief heeft. Blockchain heeft namelijk goede eigenschappen om te worden gebruikt als openbaar register. Dat maakt het niet alleen eenvoudig om in te zien wie eigenaar is van een bepaalde NFT, maar ook wie eigenaar is geweest. Al deze informatie blijft bewaard in de blockchain en kan niet worden verwijderd. Let wel: dit gebeurt dus automatisch, daarvoor zijn geen tussenpartijen meer nodig. Dit kan bijvoorbeeld ingrijpende gevolgen hebben voor de muziekindustrie, maar ook de vastgoedindustrie. Artiesten kunnen hun muziek direct verkopen zonder dat zij afhankelijk zijn van platenmaatschappijen of streamingsdiensten. Met betrekking tot vastgoed betekent de implementatie van blockchain dat het openbaar register van het Kadaster overbodig is.
Welke toepassing blockchain en NFT’s nog meer zullen gaan krijgen, zal de toekomst uitwijzen. Vast staat dat de techniek een `blijvertje’ is. We zullen ons daartoe moeten verhouden en zo nodig moeten aanpassen. Ook voor juristen en advocaten zal dat dus aanpassing vergen.
