Algemene voorwaarden op facturen: (not) done?

Het lijkt wat vreemd: als een overeenkomst allang gesloten is, de algemene voorwaarden pas vermelden op de factuur. Nogal verlaat, zou u denken. Een partij moet toch bij aanvang weten welke algemene voorwaarden van toepassing zijn op de overeenkomst. Er zijn uitspraken die deze stelling bevestigen (zie bijvoorbeeld een uitspraak van rechtbank Rotterdam van 27 januari 2016). Op 27 juni 2018 is echter door – wederom – de rechtbank Rotterdam anders beslist.

Beperkte aansprakelijkheid

Een aantal nieuwbouwwoningen verzakte tijdens de uitvoering van het werk. Het probleem was de slechte fundering, wat een gevolg kon zijn van de bodemgesteldheid of van een fout in het funderingsplan. Hiervoor zou respectievelijk de aannemer of de onderaannemer verantwoordelijk zijn. Voor het opstellen van het funderingsplan was een adviseur ingeschakeld, de gedaagde in deze zaak. De adviseur beriep zich echter op de algemene voorwaarde dat zijn aansprakelijkheid beperkt was tot de advieskosten.

Het punt was dat er in de overeenkomst met geen woord gerept is over de algemene voorwaarden. Pas op de factuur kwamen de algemene voorwaarden in beeld. Vermelding van algemene voorwaarden op de factuur is niet de gebruikelijke weg die bewandeld behoort te worden. De eiser bracht dan ook naar voren dat de algemene voorwaarden helemaal niet van toepassing waren verklaard en de adviseur zich er dus niet op kon beroepen.

Voorwaarden op de factuur...

Toch gaf de rechter de eiser geen gelijk. Eiser en gedaagde deden al lang zaken met elkaar als twee professionele ondernemingen. De eiser had er aan moeten denken dat gedaagde algemene voorwaarden zou hanteren. Omdat de gedaagde in facturen naar deze algemene voorwaarden verwees, had de eiser moeten beseffen dat de eiser deze algemene voorwaarden van toepassing wilde verklaren. Relevant was dat in dit geval 91 facturen gestuurd zijn naar de eiser. De gedaagde, die al die keren maar niets van de eiser vernam over de algemene voorwaarden, mocht er vanuit gaan dat de eiser toestemde met de algemene voorwaarden. De eiser kon zich dus terecht beroepen op de algemene voorwaarde dat de aansprakelijkheid slechts beperkt is tot de advieskosten. Deze advieskosten vielen vrij laag uit, zeker gelet op het feit dat de totale omvang van de schade (de verzakte woningen) behoorlijk uit de hand zou kunnen lopen. De rechtbank achtte het “redelijk en billijk” dat de aansprakelijkheid werd beperkt door gedaagde.

...zijn niet altijd nodig

Uit deze uitspraak volgt dat er wel degelijk uitzonderingen mogelijk zijn op de regel dat algemene voorwaarden niet pas vermeld mogen worden op de factuur. In een recente uitspraak van Rechtbank Rotterdam (11 april 2018) werd eveneens zo beslist: vier jaar lang waren facturen, met vermelding van de algemene voorwaarden, verstuurd en betaald, zonder bezwaar tegen de voorwaarden. Bovendien waren de eiser en gedaagde professionele ondernemingen, zoals ook in de besproken uitspraak.

Let op: niet altijd wordt toepasselijkheid van algemene voorwaarden, als ze op een factuur vermeld staan, aangenomen. Door het Hof in Arnhem (5 november 2002) werd geoordeeld dat de verstreken tijd tussen de vier verstuurde facturen met algemene voorwaarden zo lang was, dat daarom er niet vanuit gegaan mocht worden dat de algemene voorwaarden dus van toepassing zouden zijn. Bovendien waren de eiser en gedaagde professionele ondernemingen, zoals ook het geval was in de besproken uitspraak.

Twee richtlijnen

Slotsom: voor een geslaagd beroep op de algemene voorwaarden die vermeld staan op de factuur is dus nodig dat er 1) genoeg facturen zijn gestuurd, zonder aangetekend bezwaar daartegen en 2) gehandeld wordt door professionele ondernemers, bij wie enige kennis over bestaan van algemene voorwaarden mag verwacht worden.

Wat betreft de vraag in de besproken uitspraak of de schade ontstaan was door de slechte grond of door een fout in het funderingsplan, heeft de Rechtbank een expert aangesteld die zich daarover mag buigen. Daar is het laatste woord dus nog niet over gezegd.