Afstandsonderwijs: waar moeten scholen op letten?

In deze coronatijd is het voor leerkrachten en docenten jongleren met de mogelijkheden. Klassikale lessen? Volledig online afstandsonderwijs? Hybride lessen? Tegelijkertijd moet het welbevinden van de leerlingen in de gaten gehouden worden.

In deze coronatijd is het voor leerkrachten en docenten jongleren met de mogelijkheden. Klassikale lessen? Volledig online afstandsonderwijs? Hybride lessen? Tegelijkertijd moet het welbevinden van de leerlingen in de gaten gehouden worden. Dit vergt de nodige creativiteit en flexibiliteit.

Wat mag er verwacht worden van een school als het gaat om afstandsonderwijs? Op 10 februari 2021 publiceerde de Landelijke Klachtencommissie Onderwijs (Onderwijsgeschillen) een advies in een klacht over de begeleiding van leerlingen.

Situatie

De situatie was als volgt. Twee leerlingen, groep 4 en groep 8, volgen al lange tijd afstandsonderwijs, omdat hun moeder een zwakke gezondheid heeft. Besmetting met COVID-19 proberen ze daarom te voorkomen. Sinds maart 2020 zitten de kinderen daarom thuis en er is tussen de moeder en de school veel gecorrespondeerd over de vormgeving van het afstandsonderwijs. Het kind in groep 8 is bovendien gediagnosticeerd met dyslexie en dyscalculie.

In augustus 2020 is door de school echter aangegeven dat vanwege een vertrouwensbreuk geen online onderwijs gegeven zal worden. De moeder van de leerlingen was het hiermee niet eens en diende een klacht in bij de klachtencommissie. Er was geen online les meer, geen online lesinstructie, de leerkracht was te weinig beschikbaar om vragen te beantwoorden en bovendien werd het schoolmateriaal door de leerkracht niet compleet aangeleverd.

Het verweer

De school gaf als reactie op de klacht aan dat de kinderen weektaken aangeboden kregen en het materiaal daarvoor aangeleverd werd. De lesboeken waren inmiddels gedigitaliseerd en toegestuurd. Telefonisch en per e-mail was de leerkracht niet altijd per direct beschikbaar, omdat de leerkracht klassikaal lesgaf.

De school heeft er niet voor gekozen om de leerlingen online de les bij te wonen, vanwege de bezwaren die daaraan verbonden waren. Dit waren niet alleen pedagogisch-didactische belemmeringen, maar ook privacybezwaren. Het was voor de leerkracht niet mogelijk om zowel klassikaal als online les te geven – de zogenoemde hybride lessen – vanwege de interactie met leerlingen.

De school gaf aan het maximaal haalbare te doen door de leerlingen voor de hoofdvakken weektaken te geven, zodat de achterstanden niet groter zouden worden en de leerlingen mee zouden kunnen komen met de rest van de groep. De school heeft contact gehad met onder andere de Onderwijsinspectie en de leerplichtambtenaar voor de manier waarop het afstandsonderwijs wordt vormgegeven.

Advies van de Commissie

Wat betreft de invulling van het thuisonderwijs geeft de Commissie allereerst aan dat scholen een grote vrijheid toekomt in het bepalen van de manier waarop dit onderwijs wordt vormgegeven. Vanwege deze grote vrijheid van scholen moet de Commissie het handelen van de school wat dat betreft terughoudend toetsen. Dat er bezwaren kleven aan hybride onderwijs en er bovendien met meerdere instanties overleg is gepleegd, vindt de Commissie daarom reden genoeg om wat betreft de vorm van het afstandsonderwijs de klacht ongegrond te verklaren.

De Commissie ziet echter ook reden om de klacht voor een deel gegrond te verklaren. Want hoewel de school niet verplicht is om online les te geven, moet de school de kwaliteit van het onderwijs wel waarborgen. Een van de leerlingen heeft meer ondersteuning nodig vanwege de dyslexie en dyscalculie. Vóór de coronacrisis kreeg deze leerling extra begeleiding op school. Nu de leerling in een situatie zit van langdurig afstandsonderwijs moet de school deze extra begeleiding op die situatie aanpassen. De school had het thuisonderwijs dus beter moeten afstemmen op de ondersteuningsbehoefte van de leerling.

Daarnaast merkt de Commissie nog op dat de leerlingen, juist nu zij al zo lang thuiszitten, voor zover mogelijk betrokken moeten worden bij de klas. Een school moet zich inspannen om ervoor te zorgen dat leerlingen door afstandsonderwijs niet sociaal buitengesloten worden van de rest van de klas. De school was daarin tekortgeschoten door het niet-betrekken van de leerlingen bij de Sinterklaasviering en het vergeten van hun verjaardagen. De school had daar inmiddels excuses voor aangeboden en de Commissie heeft daarover verder geen oordeel uitgesproken.

Conclusie

Voor leerkrachten is het dus belangrijk om na te gaan in welke situatie leerlingen zich bevinden. Is er sprake van langdurig afstandsonderwijs? Zorg er dan voor dat die leerlingen betrokken blijven bij het klassikale wel en wee. Ook in een eventuele extra ondersteuningsbehoefte moet de school blijven voorzien als er sprake is van thuisonderwijs. De vorm waarin de school het afstandsonderwijs en de extra ondersteuning giet, behoort tot de vrijheid van de school. Een goede afstemming met leerling én ouders is daarin wel belangrijk!