Zelfrijdende auto of zelf rijden: wie is aansprakelijk?

We zijn bang om de controle over het stuur uit handen te geven aan sensortechnologie. Althans, we willen niet dat de technologie ingrijpt in ons eigen handelen in de auto. Wel vinden we het prettig als de technologie ons helpt bij ons eigen handelen. Deze conclusies blijken uit een onderzoek dat in opdracht van Rijkswaterstaat is uitgevoerd met het oog op de ontwikkeling van de zelfrijdende auto.  Maar hoe zit het eigenlijk met de aansprakelijkheid voor (falende) technologie in de auto?

Als de parkeersensoren op uw zakenauto niet goed functioneren levert dat niet direct een probleem op. Vervelender wordt het wanneer de sensoren in een zelfrijdende auto het plotseling laten afweten. Er is niet zo heel veel fantasie voor nodig om te bedenken dat die situatie grote schade tot gevolg kan hebben. Op dit moment houden techneuten, juristen en verzekeraars zich bezig met de vraag wie er in zo’n geval aansprakelijk is voor de schade aan mens en machine.

De schuld van de sensor?

Als schade wordt toegebracht aan een ongemotoriseerd slachtoffer, is de automobilist aansprakelijk voor zijn schade op grond van de Wegenverkeerswet, tenzij sprake is van overmacht. Wanneer het gaat om twee gemotoriseerde verkeersdeelnemers regelt het Burgerlijk Wetboek de aansprakelijkheid van de schadeveroorzakende partij. In de praktijk wordt dan vaak gesteld dat de bestuurder een onrechtmatige daad heeft gepleegd door onzorgvuldig te handelen. Anders gezegd: de bestuurder heeft iets verkeerd gedaan. Aansprakelijkheid wegens  gebreken aan de auto komt op dit moment bijna niet voor in de Nederlandse rechtspraak. Met de komst van de zelfrijdende auto kan dat veranderen: hoe meer bestuurd wordt door technologie, hoe minder invloed de fouten van bestuurders (of wellicht beter gezegd: passagiers) zullen hebben.

Hoe meer bestuurd wordt door technologie, hoe minder invloed de fouten van bestuurders (of wellicht beter gezegd: passagiers) zullen hebben.

De wet kent op dit moment al een regeling voor de aansprakelijkheid van de producent een gebrek in zijn product schade veroorzaakt. De wet zou de wet niet zijn als er geen uitzondering zou gelden: als het voor de producent op grond van de state of the art bij het verkopen van zijn product niet mogelijk was om het gebrek te ontdekken, gaat de producent vrijuit. Achter die bepaling zouden producenten van zelfrijdende auto’s zich wellicht kunnen verschuilen. In dat geval zullen technische discussies tussen de verzekeringsmaatschappijen volgen.

Ook nalaten kan onrechtmatig zijn

Het kan echter ook gebeuren dat de bestuurder van een zelfrijdende auto aansprakelijk wordt gesteld voor schade van een ander omdat hij niet heeft ingegrepen toen het dreigde mis te gaan. Ook een nalaten kan volgens de wet namelijk onrechtmatig zijn.

Kortom,  het is nog niet uitgekristalliseerd hoe de aansprakelijkheid voor zelfrijdende auto’s wordt geregeld. Zodra de markt het daarover eens is, zal de politiek moeten meewerken aan het wijzigen van de wetgeving. Voorlopig kunnen we het beste beide handen aan het stuur houden!

Deze column is geschreven voor Rivierenland Business