Vrije keuze voor een advocaat, ook met rechtsbijstandsverzekering
U heeft een recht op vrije keuze van een advocaat, ook wanneer u een beroep doet op uw rechtsbijstandsverzekering. Het Europese Hof heeft dat op 7 november uitdrukkelijk bevestigd. Een verzekeraar mag u niet verplichten om met een van haar eigen medewerkers te procederen. Het is niet aan de verzekeraar, maar aan de verzekerde om te beslissen wie de advocaat moet worden.
Tot deze uitspraak waren er wel verzekeraars die daar anders over dachten. Zo werd betoogd dat de verzekerde zou moeten accepteren dat de verzekeraar de rechtsbijstand in principe zelf regelt. Pas wanneer de verzekeraar ermee instemt dat een externe advocaat wordt betrokken, zou dan een vrije keuze gaan spelen. Dat standpunt is duidelijk verworpen door het Hof. Het zou immers betekenen dat de verzekeraar feitelijk beslist of en wanneer er een recht op vrije advocaatkeuze ontstaat – terwijl dit nu juist een recht van de verzekerde is.
Het Hof heeft nu bevestigd dat de vrije advocaatkeuze al ontstaat op het moment dat sprake is van een gerechtelijke of administratieve procedure, ongeacht of de verzekeraar mensen in dienst heeft die deze procedure zouden kunnen voeren voor de verzekerde. Dit betekent dat de polisvoorwaarden van diverse rechtsbijstandsverzekeraars in strijd zijn met het Europese recht.
Bovendien verduidelijkt het Hof dat deze vrije advocaatkeuze ook geldt voor procedures waarin bijstand door een advocaat niet wettelijk verplicht is. Ook bij een arbeidsgeschil voor de kantonrechter, of een dispuut over een bouwvergunning bij de bestuursrechter, geldt dus de vrije advocaatkeuze.
Voor verzekeraars betekent deze uitspraak waarschijnlijk extra kosten; het honorarium van de externe advocaat zal immers vaak hoger liggen dan het salaris van de interne jurist. Het is daarom de vraag hoe verzekeraars zullen reageren op deze uitspraak. Het Hof heeft daar alvast grenzen aan gesteld. Verzekeraars mogen de vergoedingen niet zodanig aanpassen, dat het de verzekerde in de praktijk onmogelijk wordt gemaakt een redelijke keuze te maken voor een externe advocaat. Het Hof werkt deze norm niet specifiek uit, maar dit zal betekenen dat verzekeraars bijvoorbeeld geen onredelijke limitering mogen stellen aan het uurtarief van de advocaat of de totale vergoeding voor de procedure.
Wanneer u een rechtsbijstandsverzekering heeft, maar voorkeur voor een advocaat die niet bij de verzekeraar werkt, weet dan dus dat u recht heeft op een vrije keuze.
Hof van Justitie van de Europese Unie, 7 november 2013, zaaknummer C-442/12
