Interview Michael Brouwer: 'Balans tussen cash en care is belangrijker geworden'

Wie is Michael Brouwer (44)? Hij is een bekende in de wereld van gerechtsdeurwaarders, als CEO en partner van Syncasso - één van de grootste gerechtsdeurwaarderskantoren in Nederland. Hij is nu nog voorzitter van de ledenraad van KBvG en per 1 november 2020 voorzitter van het Bestuur van de KBvG.  Inmiddels twintig jaar actief in het deurwaardersvak, hoewel hij - opgeleid als theoloog - via een ongebruikelijke route in dit vak terecht kwam. Daarnaast is hij bijgeschoold als informatie-architect en strateeg. Kortom, een veelzijdig man met een sterk deurwaardersprofiel. Tijd voor een kennismaking en - vooral ook - een inhoudelijk gesprek, verzorgd door beslagadvocaat Jan Dirk van Vlastuin.

Wat zijn jouw drijfveren om te kiezen voor het ambt van gerechtsdeurwaarder?

Belangrijkste drijfveren voor het gerechtsdeurwaardersambt: de onafhankelijke positie van de gerechtsdeurwaarder en de combinatie van het ambt met het ondernemerschap.

In de vorige eeuw bestonden de inkomsten van de meeste deurwaarderskantoren voor het grootste deel uit incassoprovisie. De vergoeding voor de ambtelijke werkzaamheden was daardoor van minder groot belang. Volgens de cijfers van het CBS over 2019 vormen de inkomsten uit de ambtelijke werkzaamheden meer dan de helft van de omzet van de deurwaarderskantoren. Is dat een wenselijke ontwikkeling?

Dat is een marktontwikkeling. Opdrachtgevers hebben hun incassoprocessen in de loop der tijd zo professioneel ingericht dat de overgedragen, nog niet geïncasseerde vorderingen, moeilijker minnelijk opgelost kunnen worden. Dat verklaart de verschuiving van de vergoedingen grotendeels. Overigens betreft een flink deel van de overgedragen vorderingen achterstanden van zgn. Niet-Kunners – die kunnen de vordering niet betalen, laat staan de kosten van een gerechtelijke procedure. We voorkomen onnodige kosten door Niet-Kunners actief te verwijzen naar schuldhulpverlening. Dat is een van de redenen dat Syncasso partner is geworden in de Nederlandse Schuldhulproute. Daarin werken gemeenten, bedrijven en schuldhulporganisaties samen aan één centrale schuldhulproute voor iedereen. Mensen kunnen zo aansluiten op een route die hen sneller naar gepaste hulp leidt, van preventie tot hulpverlening.

Sinds 2001 is de concurrentie tussen deurwaarderskantoren enorm toegenomen. Het lijkt erop dat ieder kantoor zich als de goedkoopste dienstverlener wil profileren. Daardoor ontstaat een 'Race to the bottom' waardoor uiteindelijk niemand meer iets verdient. Hoe kan deze negatieve spiraal worden doorbroken?

Die negatieve prijsspiraal wordt inmiddels doorbroken. Het belang van professionaliteit, innovatie, duurzaamheid en maatschappelijk verantwoord incasseren, wordt gelukkig door steeds meer (aanbestedende) opdrachtgevers erkend. Dat is alleen mogelijk als daar een redelijke vergoeding voor de gerechtsdeurwaarder tegenover staat. Onze dienstverlening strekt zich allang niet meer uit tot uitsluitend incasso. Het signaleren en voorkomen van mogelijke betalingsproblemen door data-analyse en algoritmen, wetenschappelijk onderzoek naar begrijpelijke incassocommunicatie en de best passende incassobenadering zijn in toenemende mate onderwerpen waarop aanbestedingen worden geschreven. De juiste balans tussen cash en care en het onafhankelijke ambt van de gerechtsdeurwaarders is in de afgelopen jaren merkbaar belangrijker geworden.

In februari 2020 heeft de Minister van Justitie en Veiligheid de Verordening grenzen tariefmodellen gerechtsdeurwaarders goedgekeurd. Wat gaat daardoor veranderen?

De verordening heeft als doel om de kwaliteit van de ambtelijke dienstverlening, de onafhankelijke en onpartijdige positie van de gerechtsdeurwaarder en diens integriteit te waarborgen. Die mogen nooit lijden onder de financiële afspraken die gemaakt worden tussen de opdrachtgever en de gerechtsdeurwaarder. De gerechtsdeurwaarder is aan de ene kant ondernemer en aan de andere kant onafhankelijk ambtsdrager. Met deze verordening worden duidelijk grenzen gesteld aan de tariferingsafspraken tussen de deurwaarder en zijn opdrachtgever. Voor ambtelijke diensten moet (ten minste) een redelijke vergoeding in rekening gebracht worden. Ontvangen gelden mogen pas afgedragen worden nadat de (gehele) out-of- pocketkosten en de eigen verdiensten zijn betaald. Daarmee wordt impliciet ook voorkomen dat er onnodige kosten gemaakt worden. De nieuwe systematiek zorgt ervoor dat opdrachtgevers daar ook (financieel) belang bij hebben en kritisch op zullen zijn.

Het is nu wachten op de publicatie van de verordening, zodat deze ook in werking kan treden. De verordening bevordert de onderlinge concurrentie tussen deurwaarderskantoren, vooral op kwaliteit, servicegraad, informatietechnologie, efficiency en effectiviteit, waarvoor nog alle ruimte is.

De winstgevendheid van een deurwaarderskantoor is voor een belangrijk deel afhankelijk van het aantal verrichte ambtshandelingen. In het executietraject bepaalt de deurwaarder voor een groot deel zelf hoeveel ambtshandelingen worden uitgevoerd. Dat levert een perverse prikkel op om zoveel mogelijk beslagen te leggen. Is dat een reëel probleem en – zo ja – hoe kan het risico dat deurwaarders onnodige ambtshandelingen verrichten, worden beteugeld?

Nee en nee. De winstgevendheid van een deurwaarderskantoor wordt bepaald door de professionaliteit van de medewerkers en de efficiënte en effectieve organisatie van de processen.

Er is geen sprake van een perverse prikkel om zoveel mogelijk ambtshandelingen te doen en wel om twee belangrijke redenen. Bij debiteuren die kunnen betalen, leidt een executie maatregel bijna altijd tot een betaling, waardoor de vordering vervolgens is betaald. Extra beslagen leggen is daarna niet meer mogelijk. Daarnaast zijn opdrachtgevers terecht kritisch over de dienstverlening van een deurwaarder en zijn ze er blijvend bij betrokken. Ook opdrachtgevers verwachten van de gerechtsdeurwaarder een professionele houding. Ten derde heeft de gerechtsdeurwaarder een ambt en dat is belangrijker dan dat er op een mogelijke perverse prikkel wordt geacteerd. De deurwaarder heeft een voorbeeld functie, moet voor elke executie maatregelen het DBR controleren en andere registers, om te zorgen dat er geen onnodige kosten worden gemaakt. Sterker  nog de deurwaarders wachten met smacht op het bankrekeningen register. Want door meer inzicht maak je uiteindelijk minder kosten. Tenslotte is er nog het tuchtrecht dat ervoor zorgt dat we zorgvuldig om gaan met het aantal beslagen dat we leggen.

De executiekosten worden per ambtshandeling berekend. Voor kleine schulden, belopen deze al snel een veelvoud van de oorspronkelijke schuld. Zou dat systeem niet aangepast kunnen of moeten worden?

Ik denk dat hier sprake is van begripsverwarring. De kosten van gerechtelijke incasso bestaan deels uit het BTAG-tarief van de gerechtsdeurwaarder voor de ambtshandelingen, deels uit griffierechten. We voeren al jaren oppositie tegen de veel te hoge griffierechten die disproportioneel zijn met de hoogte van de vordering. Dat griffierechtenrisico treft overigens ook ondernemers, die een vordering net boven de vijfhonderd euro liever afschrijven dan ervoor naar de rechter te stappen. Dat is goed terug te zien als je de instroom van zaken bij de kantonrechter na de verhoging in 2012 bekijkt. De minister heeft toegezegd dat er een aanpassing komt voor lagere vorderingen. Nog niet duidelijk is wanneer die ingaat.

Executiekosten zijn de BTAG-kosten voor de beslagmaatregelen. Meestal zijn dat derdenbeslagen, bij de werkgever, uitkeringsinstantie of bank van de schuldenaar.
Gerelateerd aan de vordering die ontstaan is uit de betalingsachterstand, wettelijke rente, Wettelijke Incasso Kosten, BTAG-tarieven, griffierechten, salaris gemachtigde bij elkaar opgeteld, zijn de executiekosten proportioneel. Daarbij proberen wij in alle fasen van het incassoproces om de vordering door middel van een betalingsregeling op te lossen. Dat voorkomt oplopende kosten.

Nederland zou ermee geholpen zijn als er een eenvoudige procedure komt voor onbetwiste geldvorderingen, tegen lage kosten. Dit is technisch eenvoudig te realiseren. Ook de waarborgen die noodzakelijk zijn, zoals toch verweer voeren en 100% zeker weten dat de juiste persoon wordt aangeschreven en er ook van op de hoogte is, is te realiseren. Een laagdrempelig proces, met lage kosten, zorgt ervoor dat ook lage rekeningen geint worden, zonder direct al te hoge kosten. Het proces moet op de schop.

Welke wettelijke bepalingen zou jij graag veranderd zien voor een toekomstbestendig deurwaardersambt?

De kantonrechter wordt in meer dan 80% van alle aangebrachte zaken gevraagd om vonnis te wijzen in een onbetwiste vordering. Terwijl er geen geschil is. De rechter bevestigt de betalingsverplichting. En verstrekt met het vonnis een titel om zo nodig betaling af te dwingen. De KBvG heeft een aantal jaren geleden het filtermodel gepresenteerd, waarin de gerechtsdeurwaarder na zorgvuldige controle de titelverschaffing zelf mag verzorgen. De integriteit van de gerechtsdeurwaarder is onderworpen aan tuchtrecht en verplichte audits door een toezichthouder. Het voorstel is helaas terzijde gelegd, maar ik pleit ervoor om daar nog eens goed naar te kijken. Het bespaart de schuldenaar tenminste het griffierecht. Verkort de doorlooptijd van de behandeling. Bespaart de kantonrechter een boel oninteressant werk. Ik vind het nog steeds een heel goed idee.

De gerechtsdeurwaarder moet de invordering voor de gemeentelijke en landelijke overheid gaan uitvoeren. De gerechtsdeurwaarder is in het inningsproces en de executie de enige die onafhankelijk is. Ook onafhankelijk van en ten opzichte van de overheid. Bovendien vindt de invordering dat gecoördineerd plaats, met respect voor de Beslag Vrije Voet. Dat voorkomt voor veel schuldenaren financiële- en stressproblemen en gaat een wezenlijke bijdrage leveren aan de oplossing van de armoede- en schuldenproblematiek. De gerechtsdeurwaarder is dagelijks op pad in de wijken, dorpen en steden om in contact te komen met schuldenaren, ze te spreken en naar oplossingen te zoeken.

Al deze bezoeken die de gerechtsdeurwaarders jaarlijks afleggen, zijn een enorme waardevolle bron van informatie, om fraude, ondermijning, of onjuistheden in de basis registers te detecteren. De deurwaarder is hierbij de ogen van de overheid, dagelijks in de echte wereld. Omissies en onjuistheden kunnen door de professionele gerechtsdeurwaarder objectief worden vastgesteld, wat vervolgens de kwaliteit van onze nationale registers verbeterd.