Interview Michiel van Nispen: Financiële afweging bij de deur schaadt onafhan­kelijkheid van de deurwaarder

Michiel van Nispen, jurist van origine, is Tweede Kamerlid namens de SP. Sinds hij aantrad als parlementariër in 2014 vraagt hij regelmatig aandacht voor de rol en positie van gerechtsdeurwaarders. In deze bijdrage, onderdeel van de Nieuwsbrief voor Deurwaarders, stelt advocaat Jan Dirk van Vlastuin hem een aantal vragen.

Waarom vindt u de rol en positie van deurwaarders zo belangrijk om aan de orde te stellen?

‘De gerechtsdeurwaarder is een openbaar ambtenaar, benoemd door de Kroon, die een belangrijke staatstaak uitvoert. De gerechtsdeurwaarder gaat namelijk onder andere over de tenuitvoerlegging van rechterlijke uitspraken en is daarom van groot belang voor de rechtszekerheid.

Het dient een rechtsstatelijk belang dat de nakoming van vonnissen van rechters kan worden afgedwongen door een onafhankelijke partij die óók de belangen van degene die een betalingsverplichting heeft, afweegt. De gerechtsdeurwaarder is die partij.’

Regelmatig wordt aandacht gevraagd voor het verdienmodel van gerechtsdeurwaarders. Als gevolg van onderlinge concurrente en de inkoopmacht van grote opdrachtgevers (waaronder de overheid) wordt het risico van onverhaalbare kosten steeds meer bij de gerechtsdeurwaarders gelegd. De kans bestaat dat gerechtsdeurwaarders hun verliezen zullen compenseren door onnodige (beslag)kosten te maken. Onlangs heeft Van Nispen de minister voor rechtsbescherming gevraagd op welke manier de aantallen en de noodzakelijkheid van ambtshandelingen gecontroleerd kunnen worden om te voorkomen dat perverse prikkels de belangen van schuldenaars schaden.

Heeft u zelf een idee hoe kan worden voorkomen dat gerechtsdeurwaarders onnodige kosten zullen maken?

‘De SP is niet overtuigd van de meerwaarde van marktwerking in de wereld van gerechtsdeurwaarders en ziet in het huidige systeem een perverse prikkel die een deurwaarder bijna dwingt om de keuze te maken tussen enerzijds omdraaien en niets krijgen, of anderzijds wel wat doen en een beetje krijgen. Het is namelijk zo dat een deurwaarder die tijdens een huisbezoek geen beslag legt, maar een betalingsregeling treft, daarvoor geen kosten in rekening mag brengen. Het alternatief is dat hij tijdens dat bezoek beslag legt op de inboedel. Daar mag hij wel kosten voor in rekening brengen.

We hebben de Minister dan ook gevraagd of hij bereid is hier serieus naar te kijken, omdat wij vinden dat elke afweging die een deurwaarder moet maken aan de deur, waarbij hij aan zijn eigen portemonnee moet denken, de onafhankelijkheid van die deurwaarder schaadt. Dat lijkt ons zeer onwenselijk

De SP vindt dat er in ieder geval gekeken zou moeten worden naar een systeem waarbij de concurrentie, die er nu is, in mindere mate betrekking heeft op de prijs, maar juist meer ziet op kwaliteit, namelijk in welke mate een deurwaarder maatschappelijke verantwoord opereert.’

U pleit niet voor het afschaffen van concurrentie op de prijs van de werkzaamheden. Waarom niet? Is het niet zuiverder dat de gerechtsdeurwaarder altijd de in de wet vastgelegde prijs in rekening moet brengen zodat alle deurwaarders even duur zijn? In dat geval kan alleen concurrentie plaatsvinden op de kwaliteit of bijvoorbeeld de maatschappelijk verantwoorde wijze van handelen.

‘Dit zou inderdaad een verdergaande mogelijkheid kunnen zijn, vaste prijzen. Dat kan zeker voortvloeien uit mijn opmerking ‘dat hier naar gekeken zou moeten worden’. Ik zeg dus niet dat ik er niet voor pleit, misschien is vaste prijzen wel een hele goede uitkomst. Politiek gezien minder realistisch vrees ik, maar we moeten dit zeker onder ogen zien.’ 

In de wet is expliciet bepaald dat een schuldeiser (tegelijkertijd) beslag mag laten leggen op meer vermogensbestanddelen van de schuldenaar. Op die manier kunnen degenen die niet willen betalen, worden aangepakt. Ziet u mogelijkheden om een uitzondering op die regel te maken ten behoeve van degenen die niet kunnen betalen? Hoe kan onderscheid worden gemaakt tussen die twee doelgroepen? 

‘Maatwerk is hier echt op zijn plaats. Ik wil zeker kijken naar mogelijkheden om de ‘niet-kunners’ te beschermen tegen beslagleggingen waar zowel schuldeisers als schuldenaren niet mee geholpen zijn. Ik heb over een soortgelijke kwestie onlangs nog vragen gesteld aan de Minister. We wachten nog op het antwoord van de Minister.’

Lees ook: 

• Interview met Wilbert van de Donk: 'Er is markt voor iedere deurwaarder'