In het recht heeft een handtekening uiteraard betekenis, maar hoe je handelt misschien nog wel meer. Sommige dingen komen niet tot stand zonder handtekening, maar in veel gevallen kijkt de rechter vooral naar hoe er is gehandeld.
Soms ben je in onderhandeling en gaan er over de mail stukken heen en weer. Na verloop van tijd komt er geen reactie meer en ga je langzaamaan wederzijds over tot het uitvoeren van de overeenkomst. Er is echter nergens een ondertekende overeenkomst te bekennen en er is zelfs geen mailtje waar in staat ‘akkoord’ of iets dergelijks. Stel nu dat het misloopt bij het uitvoeren van de overeenkomst. Kun je dan de andere partij aan de niet ondertekende overeenkomst houden? Onlangs oordeelde de rechtbank Den Haag in een zaak of er al dan niet een franchiseovereenkomst tot stand was gekomen. Duidelijk was dat de overeenkomst nooit was getekend of akkoord gegeven via de mail. Echter, de onderneming van de franchisenemer had al wel gedraaid onder de vlag van franchisegever en franchisenemer gaf haar omzet door aan de franchisegever, ter vaststelling van de franchisefee.
Twee ondernemers, ik noem ze voor het gemak even Henk en Gerard, hadden met elkaar een kiprestaurant. Ze waren ieder voor 50% eigenaar. Na verloop van tijd boterde het niet meer zo tussen de twee en zijn ze in overleg gegaan om de samenwerking te beëindigen. Versimpeld weergegeven kwam het erop neer dat het restaurant verkocht zou worden aan Gerard, die dan franchisenemer zou worden van Henk. Henk zou dan een koopprijs ontvangen en franchisegever worden. Aan de verkoop van het restaurant was wel de voorwaarde verbonden dat er een franchiseovereenkomst tot stand moest komen. Kwam de franchiseovereenkomst tot stand, dan ging de koop door. De koopsom zou dan worden omgezet in een lening, die bij tussentijdse beëindiging van de franchiseovereenkomst onmiddellijk opeisbaar wordt.
Lang verhaal kort, Henk is van mening dat er een franchiseovereenkomst tot stand is gekomen, maar omdat de franchiseovereenkomst niet correct wordt nagekomen is de koopprijs, die was omgezet in een lening, direct opeisbaar geworden. Henk wil geld zien.
Gerard is van mening dat er überhaupt nooit een franchiseovereenkomst tot stand is gekomen en vindt dat de oorspronkelijke koopprijs moet worden aangepast naar nihil, omdat het restaurant veel meer schulden bleek te hebben dan gedacht. De franchiseovereenkomst is slechts opgesteld, maar nooit getekend. Daarbij had Gerard nog allerlei aanmerkingen op de inhoud van de overeenkomst en heeft die ook met Henk gedeeld. Henk heeft daar niet op gereageerd.
De rechter oordeelt dat ondanks de voorwaarde die partijen hadden afgesproken ze toch bewust tot koop en verkoop zijn overgegaan. Los van de vraag of er een franchiseovereenkomst tot stand is gekomen kan dus niemand zich beroepen op de voorwaarde die oorspronkelijk noodzakelijk was om überhaupt tot verkoop en koop te komen.
Daarnaast oordeelt de rechter dat door het exploiteren van het restaurant onder de naam van franchisegever, door een omzetcijfers met franchisegever te delen, zodat de franchisefee kon worden berekend en door niet snel te reageren op de conceptfranchiseovereenkomst, partijen hebben gehandeld alsof er een franchiserelatie was. Dat er misschien nog slechts een conceptfranchiseovereenkomst of rompovereenkomst lag is niet relevant. Het ontbreken van de handtekening is niet doorslaggevend. Op hoofdlijnen was akkoord, alleen op sommige bijzonderheden moest nog overeenstemming worden bereikt.
Daarnaast oordeelt de rechter dat de franchisegever terecht de franchiserelatie heeft beëindigd. Door al in de eerste maand bewust met de omzetcijfers te knoeien heeft franchisenemer het onderling benodigde vertrouwen enorm aangetast. Franchisegever heeft hierbij terecht gebruik gemaakt van haar opzeggingsbevoegdheid uit de (concept)overeenkomst. Franchisenemer heeft nooit enig bezwaar tegen die bevoegdheid naar voren gebracht. Echter, ook zonder opzeggingsbevoegdheid had franchisegever de relatie mogen beëindigen. Het opzettelijk achterhouden van omzetcijfers is onder deze omstandigheden ook op grond van de redelijkheid en billijkheid een grond voor opzegging.
In het recht heeft een handtekening uiteraard betekenis, maar hoe je handelt misschien nog wel meer. Sommige dingen komen niet tot stand zonder handtekening, denk aan de koop van een huis, maar in veel gevallen kijkt de rechter vooral naar hoe er is gehandeld. Doe je alsof er is getekend, alsof er een overeenkomst is, alsof een voorwaarde je niet boeit, dan kun je je er niet zomaar achter het ontbreken van een handtekening verschuilen. Dat geldt ook als het gaat om een overeenkomst met grote impact zoals een franchiseovereenkomst.
