De executie van een claim: hoe werkt dat?

In de wet is helder geregeld op welke wijze beslag kan worden gelegd op roerende en onroerende zaken. Daarnaast zijn voor de executie van diverse rechten ook duidelijke bepalingen in de wet opgenomen. Maar niet voor alle rechten. Om ook meer bijzondere rechten te kunnen uitwinnen, kan gebruik worden gemaakt van de zogenaamde vangnetbepaling van artikel 474 bb Rv. [1] Diezelfde vangnetbepaling kan worden gebruikt om beslag te leggen op niet opeisbare rechten. Daarover gaat deze blog.

Niet opeisbare rechten

De regeling voor de executie van niet-opeisbare rechten is bedoeld om beslag te kunnen leggen op een achtergestelde (nog niet opeisbare) vordering. Het heeft meestal geen zin om derdenbeslag te leggen onder de degene die uit hoofde van de achtergestelde lening ooit iets aan de wederpartij verschuldigd zal worden. Op grond van de achterstelling zullen eerst de overeengekomen voorwaarden voor opeisbaarheid vervuld moeten worden. En dat kan wel jaren duren. Om die reden voorziet de wet in de mogelijkheid om beslag te leggen op de niet-opeisbare vordering, waardoor deze vordering (inclusief de bedongen bepalingen over de achterstelling) kan worden verkocht tegen de contante waarde. Op die manier kan een vordering van € 100.000 die pas opeisbaar wordt zodra het krediet bij de bank is afgelost, op dit moment executoriaal worden verkocht tegen een bedrag van bijvoorbeeld € 10.000.

Een claim

In deze bijdrage bedoel ik met het woord claim, een betwiste (nog niet door de rechter vastgestelde) vordering. In de praktijk zijn voorbeelden bekend van partijen die hardnekkig proberen om hun claims via talloze procedures te laten vaststellen. In een beperkt aantal gevallen, is de partij tegen wie die claims zich richten, er in geslaagd om beslag te laten leggen op die claim om deze vervolgens executoriaal te verkopen. Als de beslaglegger deze claim zelf koopt of deze door een bevriende partij laat kopen, kan hij als nieuwe rechthebbende de betwiste vordering alsnog intrekken of via een minnelijke regeling laten afkopen.

Daarvoor is nodig dat de partij tegen wie de claim zich richt, zelf een door de rechter vastgestelde vordering heeft op de claimende partij. Zodra de rechter de claim heeft afgewezen, zal degene die de claim heeft ingesteld meestal worden veroordeeld tot betaling van de proceskosten. Als daarna door de claimende partij hoger beroep of cassatie wordt ingesteld, kan voor die proceskosten beslag worden gelegd op de claim. [2] Omdat de proceskosten relatief beperkt van omvang zijn, zal die mogelijkheid alleen spelen als degene die de claim heeft ingesteld niet beschikt over enig vermogen.

Maar deze vorm van executie kan ook worden toegepast als de claim is afgewezen terwijl een ingestelde tegenvordering is toegewezen. Of als degene die de claim heeft ingesteld, door de Ondernemingskamer is veroordeeld tot betaling van de aanzienlijke kosten van het onderzoek. [3]

Gang van zaken

Zodra degene tegen wie de claim zich richt, zelf beschikt over een executoriale titel ten laste van de claimende partij, kan (na betekening van die executoriale titel) executoriaal beslag worden gelegd op de claim. Dat beslag wordt gelegd doordat de deurwaarder de claimende partij via een beslagexploot aanzegt dat daarop beslag wordt gelegd. De deurwaarder hanteert daarbij dezelfde werkwijze als bij beslag op roerende zaken.

Vervolgens zal de deurwaarder de in beslaggenomen claim na vier weken executoriaal verkopen. Ook de verkoop vindt plaats op dezelfde wijze als de executoriale verkoop van roerende zaken (dus na aanplakking van verkoopbiljetten en de aankondiging in een dagblad). De claim wordt verkocht aan de hoogste bieder.

Omdat de claim nog niet door de rechter is vastgesteld en veelal onderwerp is van een rechterlijke procedure, is de executiewaarde van een claim zeer beperkt. De meeste burgers zullen niet graag geld bieden voor een vordering waarvan niet duidelijk is of deze door de rechter zal worden erkend en die onderwerp is van een (kostbare) procedure. Dat biedt degene tegen wie de claim zich richt, een unieke kans om de claim zelf te kopen. Als de claim daarna wordt ingetrokken, kunnen verdere proceskosten worden bespaard.

Deze vorm van executie is de afgelopen jaren tenminste driemaal met succes toegepast. Via het executierecht kan op die manier een claim verdwijnen. [4]

Slot

Ons kantoor behandelt veel bijzondere beslagen. Voor advies of rechtshulp kunt u uiteraard contact met ons opnemen. Ook investeerders kunnen contact met ons opnemen als zij willen optreden als executoriale koper van een claim of een ander bijzonder beslagobject.

Zie ook:

[1] Bijvoorbeeld voor de executie van een domeinnaam of van het aandeel in een nalatenschap.

[2] Dat is gebeurd in de procedure die heeft geleid tot de uitspraak van de Hoge Raad die is gepubliceerd als ECLI:NL:HR:2010:BO6879.

[3] Zie voor een mooi voorbeeld ECLI:NL:RBAMS:2017:8664.

[4] Zie naast de hierboven genoemde uitspraken ook ECLI:NL:GHARN:2012:BX8883.