Afschaffing verplichte aanbesteding van grotere zorgcontracten?

Wordt de verplichting om grotere zorgcontracten (met name Wmo en Jeugdzorg) Europees aan te besteden afgeschaft?

SGP en GroenLinks zijn bezig met een initiatiefwet om die afschaffing te bewerkstelligen. Ondertussen is er ook in Brussel overleg gevoerd; het zogeheten REFIT-platform (vanuit Commissie en lidstaten) is het ermee eens dat deze EU-regelgeving geëvalueerd en wellicht aangepast moet worden. Goed mogelijk dus dat op de lange termijn die verplichtingen in de zorg verdwijnen.

Inderdaad is het frappant hoeveel geschillen er de laatste jaren ontstaan over aanbestedingen in de zorg. Dat heeft deels te maken met te krappe budgetten bij gemeenten waardoor te lage vergoedingen worden aangeboden, maar ook komt dit door het systeem van het aanbestedingsrecht dat per definitie strakke regels kent. Bijvoorbeeld dat een inschrijving in beginsel niet meer gewijzigd kan worden en fouten dus niet meer kunnen worden hersteld na de uiterste inschrijfdatum. Deze en andere strenge aanbestedignsrechtelijke regels (dus óók van toepassing bij de lichte inkoopprocedure) leiden in de praktijk niet zelden tot onwenselijke situaties waardoor van het beoogde effect van een aanbesteding (de beste aanbieders krijgen de opdracht) geen sprake meer is. 

Bovendien laat de aanbestedingsprocedure niet altijd voldoende ruimte voor overleg en onderhandelingen tussen gemeenten en zorgaanbieders.

Een eventuele afschaffing van de aanbestedingsplicht is in elk geval nog een zaak van lange adem. Voor in de tussentijd wijs ik op de volgende aanbevelingen voor de sector.

• Heb oog voor het legaal alternatief voor aanbesteden, namelijk het 'open systeem' ofwel 'open house model'. Dat is een aantrekkelijk alternatief voor een aanbestedingsprocedure die inderdaad nu ook gewoon mogelijk is. In de praktijk zie je nog vaak dat gemeenten dit presenteren alsof het een aanbesteding is, daar zou dan ook verandering in moeten komen.

• Vraag aan gemeenten om een procedure te kiezen met voldoende overleg en onderhandelingen tussen gemeenten en zorgaanbieders om redelijke voorwaarden te bewerkstelligen. Mooi voorbeeld is de aanbesteding “Zeer specialistische jeugdhulp” van de Utrechtse regiogemeenten, waar gekozen wrodt voor ‘dialooggerichte aanbesteding’. Dat is een procedure waarbij de eisen aan inschrijvers en aan de te verlenen zorg vooraf eerst worden besproken met zorgaanbieders, maar ook met andere betrokkenen.