Slinkse telefonische overeenkomsten: niets meer aan te doen?

Het komt nogal eens voor: ondernemers die gebeld worden door allerlei min of meer malafide bedrijven. Deze bedrijven proberen op een slinkse manier een overeenkomst met de ondernemer te sluiten. Vaak wordt een geluidsopname gemaakt van dat deel van het gesprek waarin de ondernemer toestemt met het aanbod. In de recente uitspraak van Rechtbank Noord-Nederland komt zo’n geval aan de orde.¹ Hebben de ‘gedupeerde’ ondernemers het recht aan hun zijde?

Registreren van domeinnamen

De ondernemers in deze kwestie worden gebeld door Trademark. Zij verleidt de ondernemers met een website eindigend op .nl om ook een domeinnaam voor .com te kopen. Het aanbod werd volgens de ondernemers als volgt gedaan: Trademark stelde dat zich al een andere gegadigde voor de domeinnaam had gemeld, dat zij dat meldde op grond van haar ‘attendatieplicht’ en dat de ondernemer binnen 24 uur moest beslissen. Zo kon hij gebruikmaken van zijn ‘eerste registratierecht’. Trademark suggereerde daarbij dat zij een onafhankelijke toezichthoudende instelling is. Veel ondernemers zijn uiteindelijk gezwicht onder de opgebouwde druk in het telefoongesprek: zij sloten een overeenkomst met Trademark met een looptijd van 10 tot 15 jaar.

Vernietiging ingeroepen

De ondernemers laten het er na het telefoongesprek niet bij zitten. Ze schrijven Trademark aan en roepen de vernietigbaarheid van de overeenkomst in op grond van dwaling, bedrog en/of misbruik van omstandigheden. Na enig onderzoek constateren zij namelijk dat de beweringen van Trademark feitelijk onjuist zijn. Trademark voert verweer tegen de ingeroepen vernietiging. Zij betwist daarbij dat zij zou hebben gezegd wat door de ondernemers wordt aangevoerd. Trademark zou bijvoorbeeld niet hebben gezegd dat er een andere gegadigde was, maar dat zij slechts signalen daarvan heeft vernomen. Wel noemt Trademark opnieuw de attendatieplicht die zij zou hebben.

Naar de rechter

Meerdere ondernemers hebben gezamenlijk Trademark in rechte betrokken. Dat levert een verstekvonnis op (Trademark is niet verschenen), waarbij zij in het gelijk worden gesteld. De rechter oordeelt dat de vernietiging rechtsgeldig is ingeroepen. Daarna komt Trademark in verzet. Zij stelt zich op het standpunt dat bij de totstandkoming van de overeenkomst helemaal geen sprake was van dwaling, bedrog en/of misbruik van omstandigheden.

Beoordeling rechter

De vraag die centraal staat is of de vernietiging van de overeenkomst terecht is ingeroepen. De rechter oordeelt als volgt:

De attendatieplicht van Trademark bestaat niet. De beweringen van Trademark zijn dus in strijd met de werkelijkheid;

Bij de ondernemers is door het noemen van de attendatieplicht in ieder geval de indruk ontstaan dat Trademark contact met hen moest opnemen wegens een dreigend nadeel;

• Trademark stelde dat zij de domeinnaam voor bepaalde tijd in quarantaine kan houden. Dat kan echter niet;

• Trademark spreekt zichzelf tegen: in de verzetdagvaarding stelt zij dat de ondernemers werden geïnformeerd omdat Trademark signalen had ontvangen dat de domeinnaam zou worden geregistreerd door een ander. Tijdens de comparitie voert Trademark aan dat zij alleen heeft gewezen op het algemeen risico dat registratie door een ander kan plaatsvinden. Dat is in strijd met de waarheidsplicht. Op grond van artikel 21 Rv mag de rechter in dat geval de gevolgtrekking maken die hij geraden acht;

• De rechter maakt de gevolgtrekking dat Trademark telefonisch heeft meegedeeld dat een ander zich daadwerkelijk heeft gemeld om de domeinnaam te registreren.

• De rechter kwalificeert de onjuistheden die Trademark telefonisch heeft gemeld als bedrog. De overeenkomsten zijn daarom op goede gronden en daarmee rechtsgeldig vernietigd. Trademark heeft de ondernemers willens en wetens misleid met de bedoeling om hen te verleiden om de overeenkomsten te sluiten.

Volledige proceskostenveroordeling

In de regel worden bij een proceskostenveroordeling de advocaat-/gemachtigdenkosten berekend op de voet van het liquidatietarief. Daar komt dan een forfaitair (van tevoren vastgesteld) bedrag uit. Volledige vergoeding van proceskosten kan volgens de Hoge Raad alleen in ‘buitengewone omstandigheden’ worden toegewezen, zoals misbruik van procesrecht en onrechtmatige daad.² In dit geval oordeelt de rechter dat sprake is van deze buitengewone omstandigheden, waardoor de volledige proceskosten van de ondernemers door Trademark moet worden vergoed.

Afrondend

Een telefonisch gesloten overeenkomst is in principe rechtsgeldig. Het is dus voor ondernemers en particulieren zaak om voorzichtig te zijn met telefonische toezeggingen. In sommige gevallen kan de overeenkomst echter worden vernietigd. Dat laat het voorgaande geval heel duidelijk zien. Het is dus niet altijd zo dat een ondernemer per definitie vastzit aan een telefonisch gesloten overeenkomst. Ook in andere gevallen dan bedrog kan de overeenkomst worden vernietigd of beëindigd. Daarom is het nuttig om in gevallen waarin de ondernemer zich om de tuin voelt te zijn geleid juridisch advies in te winnen.

¹ Rb. Noord-Nederland 21 mei 2019, ECLI:NL:RBNNE:2019:2236.

² HR 6 april 2012, ECLI:NL:HR:2012:BV7828.